Vijfde versnelling op een Amazon

Je bent nu in:

Het grootste voordeel van een vijfde versnelling is een lager toerental bij hogere snelheden wat het rijcomfort op met name de snelweg sterk ten goede komt. Daarnaast wordt ook het brandstofverbruik gunstiger. In dit artikel staan dus vijf mogelijkheden.

Aan iedere soort versnellingsbak zitten voordelen en nadelen. De belangrijkste variabelen zijn prijs versus hoeveelheid werk om passend te maken. Het makkelijkste is de plaatsing van een M41 in plaats van een M40 (gewone vierbak)

M41 versus M40

De M41 bak is iets anders dan de standaard vier versnellingen M40 bak. Zo heeft de M41 een langere hoofdas, zit de olievulpug iets hoger (omdat er meer olie in een M41 moet) en zit er een schakelaar in het deksel die contact maakt als de bak in z’n vier staat. Dit laatste voorkomt dat de overdrive (elektrisch) ingeschakeld kan worden in andere versnellingen dan z’n vier. Achteruit rijden met een inschakelde overdrive is desastreus voor de overdriveunit.

P1800

Er zijn twee soorten overdrives gebruikt achter de M14

M41 met D-type overdrive

De M41 met D-type overdrive werd als eerste in 1962 geleverd op de 122S en later als optie geleverd op de P1800 in 1963. De overdrive unit is een soort extra staartstuk en werd geproduceerd door Laycock de Normanville

D type M41 overdrive

Technische specificaties

De D-type overdrive levert de meeste toeren reductie van de andere genoemde opties voor vijf versnellingen.
Het nadeel is echter dat hij ook het minst sterk is van de serie. Daarmee is hij meer geschikt voor gebruik in combinatie met een B18 dan B20 of zelfs B20E. Bij rustig en normaal gebruik (vooral gewoon koppelen om te schakelen) kan hij doorgaans het vermogen van een B20 ook prima aan.

VersnellingM41 met D-type overdrive
13,13:1
21,99:1
31,36:1
41,00:1
Overdrive0,756:1
Achteruit3,25:1

M41 met J-type overdrive

De overdrive van het J-type is sterker dan z’n voorganger, de D-type overdrive. De J-overdrive is ook van Laycock de Normanville. De versnellingsbak ervoor is ook de M41, maar die is wel iets anders. De uitgaande hoofdas is anders dan die van een D-type overdrive.

Vanwege het feit dat de 1800E en 1800ES door hun injectiemotoren meer vermogen hadden dan de B20 tot dan toe, is hier de J-type overdrive toegepast.

M41 met J   type overdrive

Technische specificaties

De eerste vier versnellingen en de achteruit zijn hetzelfde als de overbrengingsverhoudingen van de M41 met D-type overdrive. Alleen de verhouding van de J-type overdrive is iets anders. Deze vertraagt zelfs iets minder dan de D-type.

VersnellingM41 met J-type overdrive
13,13:1
21,99:1
31,36:1
41,00:1
Overdrive0,797:1
Achteruit3,25:1

M410 met J-type overdrive

De M410 van Zahnradfabrik Fredrichshafen (ZF) uit West Duitsland is vornamelijk terug te vinden in een Volvo 164 en sporadisch in een 1800E. In de 1800E zat die versnellingsbak in modelletter T (geproduceerd tussen augustus 1969 en juli 1970).

Het is een zeer robuuste bak. Om hem aan een B18 of B20 te kunnen hangen is echter wel een speciaal koppelingshuis nodig.

M410   voor   B20   met   J   type   overdrive

Technische specificaties

De ratio’s van de M410 zijn min of meer gelijk aan die van een M41, maar komen tot stand door iets andere tandwielen. De overdrive is dezelfde J-type overdrive.

VersnellingM410 met J-type overdrive
13,54:1
22,12:1
31,34:1
41,00:1
Overdrive0,797:1
Achteruit3,54:1

Aandachtspunten bij inbouwen

Volgens mij (maar weet het niet 100% zeker) past de M410 zo in de tunnel van een Amazon. Het belangrijkste wat aangepast moet worden is dus het koppelingshuis. Daarnaast is ook de prise as van een M410 uit een 164 anders dan uit een 1800E.

Koppelingshuis van een M410 uit een 1800E

Het vinden van zo’n koppelingshuis is een speld in een hooiberg. Deze moet dan namelijk afkomstig zijn van de eerste serie 1800E. Alleen daar zat een M410 rechtstreeks achter een B20. Daar zijn echter maar 2799 auto’s van gemaakt.

B20_M410   koppelingshuis   voorkant
M410 B20 koppelingshuis (voorkant)

B20_M410   koppelingshuis   zijkant
M410 B20 koppelingshuis (zijkant)

M46 met J-type overdrive

De M46 is de opvolger van de M41 versnellingsbak en werd in de 240 serie gebruikt van 1975 t/m 1991. Daardoor zijn de relatief makkelijk en goedkoop te verkrijgen. Het vergt wel relatief veel aanpassingen om deze in een Amazon achter een B18 of B20 te hangen.

M46   met   J   type   overdrive   voor   B20

Technische specificaties

De M46 is een sterke bak geschikt voor motoren met een hoger koppel.

VersnellingM46 met J-type overdrive
14,03:1
22,16:1
31,37:1
41,00:1
Overdrive0,79:1
Achteruit3,68:1

De belangrijkste aandachtspunten bij het inbouwen van de M46 met J-type overdrive zijn:

M47 versnellingsbak

De M47 is geïntroduceerd in modeljaar 1983 in de Volvo 240 en 740 en is uiteindelijk in gebruik gebleven tot en met het einde van de modellen in 1993. Wel zijn er in de tussentijd enige aanpassingen geweest.

Belangrijkste verschil is de mechanische kilometerteller aansluiting. De Amazon heeft ook een mechanisch aangedreven kilometerteller wat de M47 uit 1983 en 1984 het makkelijkste maakt om te gebruiken. Deze bakken zijn echter ook steeds schaarser en bovendien minder robuust dan de latere types.

M47   met   B20   koppelingshuis

Technische specificaties

De M47 heeft in z’n 5 een iets kleinere toeren reductie dan de andere oplossingen. Het voordeel is dat je in een keer door kunt schakelen naar z’n vijf.

VersnellingM47 type 1 (1983 – 1986)M47 type 2 (1987 – 1993)
14,03:14,03:1
22,16:12,16:1
31,37:11,37:1
41,00:11,00:1
50,82:10,80:1
Achteruit3,68:13,68:1

De belangrijkste aandachtspunten bij het inbouwen van de M47 zijn:

Koppelingshuis oplossing voor M46 en M47

Een M46 of M47 past niet zonder meer aan een motor zoals die in de Amazon zit (B18 of B20), aangezien deze bakken gebruikt werden in combinatie met een B21 / B23 motor en die staan scheef in de auto.

Je kunt (met wat aanpassingen) rijden met een scheef gemonteerde versnellingsbak. Zie de ervaringen van Ben Flierman van Tinustechniek.

Er zijn ook twee mogelijkheden om een M46 met J-type overdrive of een M47 recht aan een B18 of B20 te koppelen:

  1. Origineel M45 koppelingshuis voor B20 gebruiken
  2. Een B18/B20 en M45/M46/M47 koppelingshuis aan elkaar (laten) lassen

Origineel M45 koppelingshuis voor B20 gebruiken

Dit is natuurlijk de mooiste oplossing, maar zoeken naar een speld in een hooiberg. De M45 als vierbak is alleen in combinatie met de B20 motor gebruikt in het laatste deel van de productie van de 240 uit modeljaar 1975 en dan zelfs alleen voor de Noord-Amerikaanse markt. De 240’s voor de Europese markt hadden al de schuine B21 motoren en de eerdere 240’s voor Amerika van modeljaar 1975 hadden een M40 of M41 versnellingsbak.

Complicatie is wel dat de uitsparing voor de schakelstangen niet bemeten is voor de latere M46 (oud type met bol deksel past wel). Je zult deze uitsparing voor een latere M46 (met plat deksel) dus iets op moeten ruimen, maar het materiaal is plaatselijk erg dun waardoor de kans groot is dat er een gat ontstaat wat je daarna weer moet dichten (lijmen of (laten) lassen).

B20   aan   M45   koppelingshuis   achterkant
B20   aan   M45   koppelingshuis   voorkant

Dit specifieke koppelingshuis is te herkennen aan de vierkante uitsparing aan de onderkant en het feit dat de versnellingsbak met bouten van binnenuit vastgezet wordt. Daarnaast heeft het aan de kant van de bak een aantal uitsparingen.

Een B18/B20 en M45/M46/M47 koppelingshuis aan elkaar (laten) lassen

Hiervoor moet je een standaard B18 of B20 koppelingshuis en een M45/M46/M47 koppelingshuis nemen. Deze worden dan beide gehalveerd en dan wordt het motordeel van de B18/B20 en het versnellingsbakdeel van de M45/M46/M47 aan elkaar gelast.

M47 met gelast B20 koppelingshuis
M47 met gelast B20 koppelingshuis (Bron: Tinustuning)

gelaste   koppelingshuizen
Aangepaste koppelingshuizen (Bron: Huke Basart)

Prijstechnisch is dit een goede optie. Je moet echter ook wel zelf twee koppelingshuizen aanleveren. Voordeel is wel dat de uitsparing voor de schakelstangen meteen goed is ervan uitgaande dat je als voorste een echt M46 of M47 huis laat gebruiken. Check voor meer informatie de website van Tinustuning.

Mechanische kilometerteller aandrijving?

Na circa 1985 werd geen mechanische kilometeraandrijving meer gebruikt.

Een M46 met J-type overdrive met een kilometertellerkabel aansluiting zijn makkelijker te vinden dan de M47 met kilometerteller aansluiting. De M47 heeft maar twee jaar een mechanische telleraansluiting gehad. Ongeveer 90% van de M47 bakken heeft geen telleraansluiting. Iets van 9% heeft dit wel en 1% heeft geen telleraansluiting in gebruik, maar is afgedopt en is om te bouwen.

M47 met afgedopte telleraandrijving

Die 90% zonder kilometerteller aansluiting kan dus ook niet omgebouwd worden. De gemiddelde prijs van een M47 bak met telleraansluiting ligt zo rond de 400 euro. Een ‘gewone’ M47 daarentegen koop je voor 75 a 100 euro.

Alternatief is gebruik van een elektrische kilometerteller aandrijving. Dit is ook te gebruiken als je toch een M46 zonder kilometertelleraansluiting hebt.

Elektrische teller aandrijving

Om te zorgen dat je toch een versnellingsbak (ook anderen dan de M46 of M47) zonder kilometertelleraansluiting te kunt monteren kan een elektrische teller aandrijving een uitkomst bieden.

De beste optie: de speedbox

De ultieme oplossing is de Speedbox van Speedhut, maar die is wel vrij prijzig. Deze kan gebruik maken van een analoog signaal, CAN-BUS of GPS voor de snelheid input.

Open source oplossing van oudevolvo/evcreate

Ik ben bezig geweest met de ontwikkeling van een vergelijkbare oplossing, maar dit zit vast op ontwikkeling van software / firmware. Ik ben voornemens om deze voor zo ver ik ben open source te maken. Neem contact op als je hiermee aan de slag zou willen.

Goedkoper alternatief

Ook heeft Huke Basart een elektrische teller aandrijving ontwikkeld al heb ik begrepen dat deze technisch net niet helemaal goed / robuust genoeg is.

Dit bestaat uit een snelheidsopnemer op de aandrijfas (op dit moment is de magneethouder te leveren voor assen van 44,5mm, 51mm, of op maat), enige regel electronica en een elektromotor die vervolgens de mechanische kilometerteller aandrijft.

Elektrische   telleraandrijving   Huke   Basart
Teller aandrijving (bron: Huke Basart)

Verhogen tunnel en aanpassen ophanging en aandrijfas

Het nu volgende deel is tot stand gekomen dankzij foto’s van Joost Buiting, want zo ver ben ik zelf nog niet qua voorbereiding en inbouwen

De tunnel hoeft in de breedte niet aangepast te worden. De aanpassing is nodig om ruimte maken voor de koker waar de pook aan vast zit. De aandrijfas is korter dan standaard onder een Amazon hoort en de bevestiging van de bak zit iets verder naar achteren.

Helaas heb ik geen foto’s specifiek van een recht geplaatste M46, maar het zal vergelijkbaar zijn met de tunnelaanpassingen of aanpassingen van de ophanging en aandrijfas voor een M47.

Verhogen tunnel

Een standaard versnellingsbak voor een Amazon is een stuk lager dan een M46 of M47 bak. Dit geldt met name voor het achterste gedeelde en het stangenstelsel voor de versnellingspook. Qua breedte past een versnellingsbak uit de 240 wel.
De tunnel moet dus verhoogd worden. Uiteindelijk zul je hier niet veel meer van zien doordat het precies tussen de stoelen valt.
Het meest handig is om de tunnel in de lengte door te slijpen en dan als kleppen te openen. Dan kun je de M46 / M47 bak goed positioneren en een goed verhoging erin lassen.

Tunnel   Amazon   opengeslepen
verhoogde   tunnel   Volvo   Amazon   voor   M47

Aanpassen ophanging en aandrijfas

Doordat het bevestigingspunt van een M47 veel verder naar achteren zit, is de standaard steun niet meer te gebruiken. Een van de opties is om een nieuwe stang tussen de balken te plaatsen waar de bak dan op hangt.
Ook moet de aandrijfas op maat gemaakt worden. De horizontale uitlijning (in lijn met het tussen rubber) dient al eerder gedaan te worden, namelijk voordat de verhoging van de tunnel erin gezet wordt.

Aangepaste   baksteun   Volvo   Amazon   voor   M47
Aandrijfas   M47   onder   Amazon   uitlijnen

Montage op een Volvo Amazon

Voor het inbouwen van een overdrive of vijfbak heb je naast de bak met overdrive en eventueel specifiek genoemde onderdelen het volgende nodig:

(Ver)korte aandrijfas

Overdrive korte aandrijfas 1

Indien mechanische telleraandrijving aansluiting op de bak, een langere kilometerteller kabel

Overdrive lange km kabel

(Originele) overdrive schakelaar tenzij het een M47 betreft.

originele overdrive schakelaar 1

(Origineel) indicatie lampje (n.v.t. bij M47)

origineel overdrive lampje

Relais (niet bij M47)

origineel relais overdrive

Was this article helpful?
Dislike 0
Views: 946
OudeVolvo

OudeVolvo is een klassieke Volvo hobby blog van Lars Rengersen.

Ook elektrisch?

Wil je jouw auto (Volvo of een ander merk) ook ombouwen naar volledig elektrische aandrijving? Als spin-off van mijn eigen EV conversie project ben ik EVcreate begonnen voor 'Hulp bij ombouw naar elektrisch'

Zie www.evcreate.nl

EVcreate